AKADEMIA KATOLICKA W WARSZAWIE

 
   
A A A
A A A A

29 marca 2024 r. Imieniny obchodzą: Wiktoryna, Cyryl, Eustachy

  Teologiczno-katechetyczne studia magisterskie trwają 6 lat, zaś studia podyplomowe 2 lata. Wykłady odbywają się w soboty. Zapraszamy do studiowania w naszym Instytucie.    
POMOCNE STRONY
AKW-Nasza Alma Mater
WSD-Seminarium im. JP II
WNK-Kuria Siedlce
Kościół-podstawowe info
Katolickie media-cz.I
Katolickie media-cz.II
Katolickie media-cz.III
Katolickie Wydawnictwa
INNE pomocne strony
 
Katecheza-dokumenty
Catechesi Tradendae (1979)
DCG (1971)
DCG (1997)
DCG (2020)
DKKKwP (2001)
PPKKKwP (2018)
PNR (2018)
Podręczniki (Dekret 2020)
II Synod Siedlecki (2018)
 
Katecheza-źródła
Biblia Tysiąclecia
KKK
Słownik KKK
Mszał Rzymski
 
Katecheza specjalna
E-kwartalnik
Chomikuj.pl
Portal katechety.pl
Studnia katechety
Pomocne opracowania
 
Prawo-wybrane akty
Ustawa-szkolnictwo...(20.07.2018)
Rozporządzenie-studia...(27.09.2018)
Rozporządz.-katecheza...(14.04.1992)
Porozumienie-KEP-MEN...(03.04.2019)
Rozporządz.kształcenie...(25.07.2019)
Rozporządzenie-awans...(06.09.2022)
 
 
MENU
Strona główna
Kontakt
Sekretariat
Afiliacja ITS
Statut ITS
Regulaminy ITS
Wczoraj i dziś ITS
FOTORELACJE z ITS
 
Rok 2023/2024
KALENDARIUM 2023/2024
WIELKANOC 2024
Informacje (28.10.2023)
Informacje (24.02.2024)
Plan 01.03-27.04.2024
Plan 04.05-29.06.2024
FOTO STUDENCI ITS-3x2
WYWIAD w KRP (14.06.2023)
 
Info dla studiujących
Zarys programu SMGR
Zarys programu PSTK
Lista wykładowców
MAGISTERIUM w AKW i w ITS
Praca dypl. w ITS-ustalenia
Praca dypl. w ITS-info
Biblioteka WSD
Regulamin praktyk w ITS
 
Pomocne formularze
Ankiety
Deklaracje
Prośby
Informacje
Różne
 
 
 
Publikacje
 
 

 

Wybierz kategorie:

DUSZPASTERSTWO NAUCZYCIELI (2007-04-25 17:04:54)

Szostakiewicz J. Duszpasterstwo nauczycieli. RT 51:2004 z. 6 s. 247-261.


      DUSZPASTERSTWO NAUCZYCIELI 

Każdy chrześcijanin, jest członkiem kapłańskiego, proroczego i królewskiego urzędu Chrystusowego (KK 31). Jego apostolat jest uczestnictwem w zbawczej misji Kościoła i do tego  apostolstwa sam Pan przeznacza wszystkich wiernych (KK 33). W Kościele szczególne miejsce zajmują ludzie świeccy, a wśród nich nauczyciele i wychowawcy[1]. Dlatego Kościół otacza ich swoją troską.

Papież Jan Paweł II zwracając się do nauczycieli i wychowawców stwierdził, że nie można być chrześcijaninem bez systematycznej katechezy[2]. Obowiązkiem Kościoła jest więc zapewnienie jej wszystkim grupom, a szczególnie tym, którzy kształtują obraz wychowania przyszłych pokoleń. Mamy świadomość, że wielu wychowawców, widząc skalę trudności i zagrożeń, na jakie w czasie swojej posługi obecnie napotyka, pragnie pogłębić swoje życie duchowe, aby wspólnie z rodzicami podejmować trud wychowania młodego pokolenia[3].

Jakże aktualne w takiej sytuacji stają się słowa papieża, aby szkoła w wolnej Polsce uczyła młode pokolenia, właściwego korzystania z wolności. Aby nie żałowano trudu i pomysłowości, by lekcje miały swój blask i świeżość, a także ten szczególny urok, jaki płynie z poznania prawdy[4]. Natomiast świeccy, którzy mają do odegrania w  życiu Kościoła rolę czynną, są zobowiązani przepajać świat duchem chrześcijańskim, oraz są powołani do tego, aby we wszystkich sytuacjach, pośród wspólnoty ludzkiej być świadkami Chrystusa (KDK 43). 

1. Wskazania Kościoła dotyczące nauczycieli 

Istota powołania nauczyciela i to, jakim wartościom ma ono służyć, oraz jakie jest prawdziwe pole pedagogicznej odpowiedzialności[5], jest przedmiotem troski Kościoła. W okresie przedwojennym Papież Pius XI w swoich wypowiedziach, a szczególnie w encyklice „Divini illius magistri” z 1929 roku, definiuje cel wychowania, potępia naturalizm pedagogiczny, nacjonalizm, kolektywizm, liberalizm, a także zajmuje stanowisko wobec wychowania seksualnego i koedukacji. Mówi o wychowaniu religijnym i moralnym, odnosząc je do ostatecznego celu człowieka. Papież Pius XII w swoim nauczaniu bliski jest swemu poprzednikowi, jak również podejmuje nowe zagadnienia, w których ukierunkowuje nauczycieli i pedagogów do nie zawsze łatwych wyborów. Problematyka wychowania ukazana jest także w encyklikach społecznych Jana XXIII oraz w nauczaniu Pawła VI.

Sobór Watykański II poświęca problemom pedagogicznym deklarację o wychowaniu chrześcijańskim. Według nauczania soborowego „Piękne i wielkiej doniosłości jest powołanie tych wszystkich, którzy pomagając rodzicom w wypełnianiu ich obowiązku i zastępując społeczność ludzką, podejmują w szkołach zadania wychowawcze; powołanie to wymaga szczególnych przymiotów umysłu i serca, jak najstaranniejszego przygotowania i ciągłej gotowości do odnowy i dostosowania się” (DWCH 5). Początkowo dokument ten miał być poświęcony tylko szkołom katolickim. Ale w rezultacie został poszerzony i uzupełniony treściami związanymi z wychowaniem w sensie ogólnym i chrześcijańskim w szczególności. Sobór w Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym zajmuje się wychowaniem, a także opisem i oceną kultury i humanizmu współczesnego w odniesieniu do Ewangelii.

Papież Jan Paweł II daje wyraz troski Kościoła o szkołę i wychowanie w swoich przemówieniach i encyklikach „Veritatis splendor”, „Fides et ratio”, a także w Adhortacji Apostolskiej „Catechesi tradendae” oraz w konstytucji apostolskiej „Sapientia christiana”.

Kongregacja do Spraw Wychowania Katolickiego, otaczając troską nauczycieli, opublikowała kilka doniosłych aktów dotyczących problemów szkół katolickich. Do najważniejszych należą: „Szkoła katolicka” z 1077 r., „Katolik świecki świadkiem wiary w szkole” z 1982 r., „Religijny wymiar wychowania w szkole katolickiej” z 1988 r. i „List do rodzin zakonnych i stowarzyszeń życia apostolskiego prowadzących szkoły katolickie” z 1996 r. W powyższych dokumentach Kongregacja do Spraw Wychowania Katolickiego mówi o funkcji i odpowiedzialności wszystkich katolików świeckich pracujących w szkole. Dotyczy to zarówno szkoły w ogóle, jak i szkoły katolickiej w szczególności. Dokumenty te ukazują całą głębię bogactwa i szczególny charakter powołania świeckich. Wszystkie te fakty skłaniają Kongregację, by widzieć w tym swoisty „znak czasu” dla szkoły i zachętę do zastanowienia się nad katolikiem świeckim, jako świadkiem wiary, w uprzywilejowanym środowisku formacji człowieka. 

2. Powstanie i rozwój duszpasterstwa nauczycieli 

Pierwszy ośrodek duszpasterstwa nauczycieli sięga swoimi korzeniami roku 1897, wtedy to powstała w Krakowie Sodalicja Mariańska Nauczycielek, która zorganizowała również to duszpasterstwo[6]. Przez pięćdziesiąt lat instytucjami, które organizowały katolicką działalność wśród polskiego nauczycielstwa i reprezentowały niejako katolickie nauczycielstwo, były Sodalicje Mariańskie. Związek Sodalicji Mariańskich Nauczycielek w Polsce, zrzeszający 32 Sodalicje oraz Chrześcijańsko-Narodowe Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Powszechnych zainicjował i zorganizował pierwszą ogólnopolską pielgrzymkę nauczycieli na Jasną Górę 24 czerwca 1937 roku. Dwadzieścia tysięcy nauczycieli i piętnaście tysięcy członków ich rodzin i nauczycieli emerytowanych zamanifestowało swą przynależność do Kościoła.

Sodalicje Mariańskie w tym okresie stanowiły jedne z najważniejszych ośrodków życia katolickiego w Polsce. Tak było przez cały okres przedwojenny, wojenny i powojenny. Pius XII w Konstytucji Apostolskiej poświęconej Sodalicjom Mariańskim z dnia 29 września 1948 roku napisał: „Ponieważ Sodalicje Mariańskie tak bardzo odpowiadają dzisiejszym potrzebom Kościoła, powinny z woli Papieża zachowywać nienaruszalne swoje ustawy, ducha i instytucje”[7]. Niestety Sodalicje Mariańskie w Polsce mogły niedługo pełnić swe zadania. Dekret rządowy z 5 sierpnia 1949 roku uniemożliwił działalność organizacyjną Sodalicji Mariańskich. 5 listopada 1949 roku decyzją Episkopatu Polski Sodalicje Mariańskie zaprzestały organizacyjnej działalności wobec państwa, lecz ich członkowie zostali wezwani, by wyrzekając się form organizacyjnych, jeszcze gorliwiej i sumienniej spełniać swoje obowiązki wypływające z przynależności do Kościoła[8].

Po drugiej wojnie światowej, ideologia marksistowska, posługując się przymusem policyjno-administracyjnym, pragnęła podporządkować sobie życie jednostek i całego społeczeństwa we wszystkich jego wymiarach. Wyraźne zmiany zachodziły w szkolnictwie. Szkoła stała się rzeczywistym siewcą propagandy antyreligijnej, wprowadzając poczucie zastraszenia u tych wychowanków, którzy kontynuowali praktyki religijne.

Ograniczenia po II wojnie światowej w Polsce, które dotknęły społeczeństwo, w szczególny sposób były skierowane przeciw Kościołowi[9]. Usiłowano sprowadzić Kościół na margines życia. Ingerencja w sprawy personalne, wyrzucanie religii ze szkół, konfiskata mienia kościelnego, usuwanie różnych instytucji kościelnych, szczególnie zakonów z ich własnych pomieszczeń, likwidacja „Caritas”, wydawnictw, prasy katolickiej, szpitali, aresztowania duchownych, brutalna propaganda ateistyczna i antykościelna to tylko niektóre przejawy podporządkowania sobie Kościoła przez sprawujących władzę oraz pozbawiania go duszpasterskiego wpływu na społeczeństwo polskie[10]. System wychowawczy miał służyć wpojeniu młodzieży ideałów komunistycznych. Ujednolicano kierunek oddziaływania wychowawczego szkoły i rodziny, do minimum ograniczono wpływ innych instytucji[11].

Utrwalił się niebezpieczny model szkoły jako pierwotnego podmiotu wychowania, przed rodziną, a nawet często wbrew rodzinie. Model szkoły całkowicie dyspozycyjnej wobec państwa, z przekreśleniem praw rodziny. Wszystkie dziedziny życia zostały poddane laicyzacji sterowanej. Usunięto religię ze szkoły i niszczono oznaki sakralności, w ten sposób uczyniono ze szkoły narzędzie ateizacji[12].

Szkoła poddana centrum biurokratycznego sterowania i kontroli stała się instytucją  sprawowania władzy. Dobry nauczyciel musiał odznaczać się wiernością zasadom obowiązującego systemu, co niszczyło jego samodzielność i odbierało podmiotowość zarówno nauczycielom, jak i uczniom[13]. Nauczyciele więc działali w granicach ograniczonej odpowiedzialności.

W takiej sytuacji nauczyciele szukali oparcia i zrozumienia w szeregach Sodalicji Mariańskiej. Sodalisi, a szczególnie nauczyciele, unikając form organizacyjnych, włączali się w akcje organizowane przez hierarchię kościelną, w ruch wychodzący z duszpasterstwa ogólnego, w ruch Pomocników Maryi Matki Kościoła, prowadząc dalej dawne dzieła sodalicyjne. Były to comiesięczne dni skupienia, rekolekcje wielkopostne i rekolekcje zamknięte, kursy wiedzy religijnej, cykle konferencji religijnych w kościołach, pielgrzymki na Jasną Górę, gdzie odbywały się całonocne czuwania nauczycieli i młodzieży.

Najbliższą ideą nauczycieli było, za wzorem Ludwika Grignon de Montfort i O. Maksymiliana Kolbe, osobiste oddanie się w niewolę Maryi, a następnie zawierzenie jej wychowywanej młodzieży. Akcja ta rozpoczęła się bezpośrednio po zawieszeniu organizacyjnej działalności Sodalicji Mariańskiej i była szerzona w środowiskach nauczycielskich[14].

Kościół zawsze poczuwał się do odpowiedzialności za sprawy wychowania każdego człowieka. Jest on zawsze obecny tam, gdzie chodzi o człowieka, gdyż to: „człowiek jest pierwszą drogą, po której winien kroczyć Kościół w wypełnianiu swojego posłannictwa[15]”.

W ostatnim czterdziestoleciu, proces wychowawczy, dydaktyczny i opiekuńczy polskiego szkolnictwa odbywał się za pośrednictwem poleceń administracyjnych i programowych państwa. Stąd nauczyciele nie mogli traktować swojej pracy jako twórczej samorealizacji. Wykonując swój  zawód, występowali nie we własnym imieniu, ale w imieniu totalitarnego państwa. Pracy swojej nie mogli traktować jako misji motywowanej wewnętrzną potrzebą lub służbą zasadom moralnym, ale jako pracę zleconą przez władze oświatowe.

Nauczyciel występował wobec uczniów jako osoba urzędowa, a nie jako człowiek o określonych przymiotach osobowych. Poprzez odgórne, administracyjne programy państwa, wielu nauczycieli w swoim działaniu zatraciło zasady i normy etycznego postępowania w zawodzie pedagogicznym[16]. Dochodziło do takich sytuacji, że nauczyciele musieli mówić nieprawdę i tego samego uczyli młodzież. Uczniowie przestali wierzyć nauczycielowi, który przeważnie mówił to, w co sam nie  wierzył[17]. Szkoła po prostu stała się miejscem sprzeczności między oficjalnym nauczaniem państwowym a tym, co czuł naród, czego pragnęła przeciętna polska rodzina, zwłaszcza rodzina wierząca[18]. Taka sytuacja doprowadziła do zafałszowania świadomości społecznej. A przecież to dzięki językowi prawdy może człowiek przekazać pamięć minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom i w ten sposób gromadzić wiedzę stanowiącą warunek kultury”[19].

W tej sytuacji Kościół, prowadził wytrwałą i cierpliwą walkę o prawa własne i całego narodu. Symbolem rozwagi Kościoła była postawa uwięzionego Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Mimo programowej ateizacji Kościół zachował swoją tożsamość i stawał się w oczach społeczeństwa coraz bardziej wiarygodny[20]. Problem losu uwięzionego Prymasa Wyszyńskiego nabrał w październiku 1956 r. sensu szczególnego. Społeczeństwo, w  niekończących się demonstracjach, na czele swych żądań stawiało sprawę uwolnienia Prymasa Wyszyńskiego.

Uwolnienie Prymasa i społeczne ożywienie religijne stanowiło jeden z zasadniczych elementów nowej sytuacji. W zachowaniach władz zapanował nowy styl: stale akcentując wyraźnie laicki charakter państwa, zaprzeczały one prowadzeniu jawnej polityki i propagandy antykościelnej. W szczególny sposób znalazło to swoje odbicie w dwóch dziedzinach życia społecznego: w prasie i nauczaniu szkolnym. Prasa zawiesiła ataki na religię, a w programach szkolnych wyciszono absurdalne zarzuty, skierowane uprzednio wobec religii i Kościoła. Zmiana ta przyniosła ulgę zarówno dzieciom i młodzieży, jak i samym nauczycielom, zwolnionym z obowiązku wykładania treści ośmieszających i zniesławiających ich samych[21].

Ugruntowaniu życia narodu, w jego dotychczasowej chrześcijańskiej tradycji, służył program odnowy moralnej zawarty w Jasnogórskich Ślubach Narodu Polskiego[22] i w Wielkiej Nowennie przed Tysiącleciem chrześcijaństwa w Polsce[23]. Nauczyciele w tym okresie wystosowali prośbę do Prymasa Stefana Wyszyńskiego o zgodę na pierwsze, spośród wszystkich stanów, oddanie się w niewolę Matce Bożej, które dokonało się 4 lipca 1965 roku. Zobowiązaniem milenijnym nauczycieli było: „Wychowywać w miłości i w prawdzie”. Słowa tego zobowiązania stały się hasłem i tytułem nauczycielskiego biuletynu wydawanego w Krakowie od 1968 roku przez Zofię Rymarówną[24].

Program duszpasterski Wielkiej Nowenny i wszystko, co się z nią wiązało, stało się na nowo przedmiotem wrogości władz wobec Kościoła. Komunistyczna władza kontynuowała kolejny etap konfliktu ze społeczeństwem. Był to również nowy etap walki z Kościołem[25].

Troska Kościoła o właściwe zrozumienie powołania nauczyciela i jego posługi we współczesnej szkole, każe postawić pytanie: jaki jest nauczycielski etos? Pytanie to odsłania szeroki zakres problemów, z którymi na co dzień borykają się nauczyciele. Jest to pytanie o miejsce szkoły w narodzie, w naszym systemie oświaty, o cele nauczania i wychowania, o ideał nauczyciela i uczniów. Szkoła, w pewnym sensie, jest środowiskiem zamkniętym. Tworzy swoistą enklawę o silnym oddziaływaniu jednych wpływów przy eliminowaniu innych. W celu intensywnego oddziaływania wychowawczego szkoła izoluje się przed szkodliwym wpływem niekorzystnego środowiska. Paradoksem szkoły w minionym okresie było to, że do wrogich środowisk zliczono chrześcijańską kulturę naszego narodu oraz religijne przekonania rodziców, dzieci i młodzieży[26].

Duszpasterstwo nauczycieli ma już dzisiaj formy strukturalne. Z ramienia Konferencji Episkopatu duszpasterstwo nauczycieli posiadało swojego protektora. Do roku 1984 był nim Ks. bp. Miłosław Kołodziejczyk. Jest także krajowy duszpasterz nauczycieli, a funkcję tę pełnił od 1985 roku Ks. prof. Jan Kowalski. Obecnie od 2002 roku delegatem z ramienia Konferencji Episkopatu jest Ks. bp Edward Dajczak. Ustanawia się też diecezjalnych duszpasterzy w całym kraju, powstają też ośrodki tego duszpasterstwa, zwłaszcza w wielkich miastach[27].

W latach osiemdziesiątych istniały już w Polsce ośrodki duszpasterstwa nauczycieli w różnych miastach, gdzie odbywały się systematyczne spotkania, a nie tylko okazyjne, jak np. spotkania opłatkowe. Dzisiaj organizuje się również comiesięczne dni skupienia, rekolekcje zamknięte, pielgrzymki na Jasną Górę, konferencje oraz wykłady w ośrodkach parafialnych. Istnieją też ośrodki wydawnicze publikujące materiały formacyjne dla nauczycieli.

W związku z istnieniem wielu ośrodków duszpasterstwa nauczycieli w Polsce, pojawiły się pierwsze próby koordynacji i nawiązywania łączności między poszczególnymi ośrodkami. Podjęła je grupa świeckich katolików w Warszawie w 1988 roku. Spotykali się tam przedstawiciele duszpasterstw nauczycieli z różnych miast Polski. Z czasem gremium to powołało do życia Porozumienie Duszpasterstw Nauczycieli. W związku z przemianami w Polsce zezwolono na tworzenie stowarzyszeń. Z inicjatywy działaczy duszpasterstw nauczycielskich i członków NSZZ „Solidarność” pracowników oświaty i wychowania powstało Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców. W 1990 roku zostało zarejestrowane Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie jako ogólnopolskie stowarzyszenie z siedzibą w Warszawie[28].

Pracę placówek Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców – tj. oddziałów posiadających osobowość prawną oraz kół i osób rozpoczynających dopiero działalność koordynuje Zarząd Główny tegoż Stowarzyszenia. W ramach Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców działa dzisiaj 49 placówek, głównie w większych miastach Polski. Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców odgrywa kluczową rolę w konsolidowaniu i formowaniu środowiska nauczycieli i wychowawców wokół tak ważnej sprawy, jaką jest właściwe wychowanie młodego pokolenia Polaków. Odnosi się to szczególnie do obecnej sytuacji, kiedy to w systemie edukacji, w środkach masowego przekazu propagowane są negatywne wzorce wychowania, obce cywilizacji chrześcijańskiej[29]. 

3. Formy i metody duszpasterstwa nauczycieli 

Życie współczesne charakteryzuje się szybkością dokonujących się zmian, dużym postępem cywilizacyjnym i technicznym, i to w różnych dziedzinach. Sytuacja ta zauważalna jest również w duszpasterstwie. Dawniej, niemal w całości, wyczerpywało się ono w duszpasterstwie zwyczajnym obejmującym kazania, rekolekcje parafialne, udzielanie sakramentów i inne posługi religijne. W ostatnich dwóch dziesięcioleciach coraz częściej dochodzi do głosu duszpasterstwo nadzwyczajne obejmujące poszczególne grupy wiekowe, a zwłaszcza zawodowe. Wśród nich mieści się także duszpasterstwo nauczycieli.

Duszpasterstwo nadzwyczajne od początku swego istnienia stawia za cel pogłębianie wartości religijnych i moralnych oraz jako, że jest zwykle małą grupą, daje szansę przeżycia wspólnoty wierzących. A przeżycie wspólnoty jest ważnym momentem w życiu religijnym. Drugim elementem jest założenie, że duszpasterstwo specjalistyczne reaguje na duchowo-religijne potrzeby określonej grupy[30].

Pogłębianie wartości religijnych i moralnych oraz możliwość przeżycia wspólnoty wiernych wśród nauczycieli dokonuje się przez udział w nabożeństwach, rekolekcjach, dniach skupienia, spotkaniach formacyjnych, organizowanie pielgrzymek do sanktuariów w kraju i za granicą. Do innych form pracy duszpasterstwa nauczycieli można zaliczyć warsztaty biblijne, spotkania kręgu biblijnego, krąg emerytów oraz działalność charytatywną[31]. Wielość form jest zależna od inwencji duszpasterza i jest gwarancją popularności ośrodka wśród nauczycieli.

Nie do zastąpienia są spotkania liturgiczne, rekolekcje oraz dni skupienia organizowane w parafii, bądź w ośrodkach diecezjalnych, na których dokonuje się przepowiadanie Słowa Bożego. To przez swoje Słowo Bóg objawia się człowiekowi, prowadząc z nim dialog zbawienia, a czyni to za pośrednictwem Kościoła[32]. Przepowiadanie Słowa Bożego jest początkiem budowania wspólnoty chrześcijańskiej[33] oraz zachęca słuchających do wierzenia i wyznawania wiary (KK 17).

Stosowaną od wielu lat formą duszpasterstwa nauczycieli jest Ogólnopolska Pielgrzymka Nauczycieli na Jasną Górę. Te ogólnopolskie pielgrzymki nauczycielskie nieprzerwanie trwają od 1957 r., a są kontynuacją I Ogólnopolskiej Pielgrzymki Nauczycielstwa na Jasną Górę w czerwcu 1937 r., zorganizowanej z inicjatywy Związku Sodalicji Mariańskich Nauczycielek w Polsce ( z moderatorem O. Romualdem Moskałą i v-prezydentką Władysławą Podwysocką)[34]. Obecnie corocznie 2 lipca są organizowane spotkania nauczycieli na Jasnej Górze, które wyznaczają kierunek pracy na najbliższą przyszłość. Udział w pielgrzymkach pozwala nauczycielom pogłębić świadomość religijną, jak również bardziej angażuje ich w życie liturgiczne Kościoła. Pielgrzymka pozwala na lepszy kontakt wiernych z duszpasterzem i grupą duszpasterską[35].

Przedłużeniem wspomnianych spotkań pielgrzymkowych są trzy dniowe rekolekcje zamknięte. Rekolekcje oraz dni skupienia powinny sprzyjać zastanowieniu się nad sobą, nad własnym życiem duchowym i religijnym. Mają umacniać wiarę i więź z Kościołem oraz stawiać słuchaczy w obliczu podejmowania decyzji życiowych. Rekolekcje przygotowują także do aktywnego życia sakramentalnego i życia wiarą[36]. Natomiast dni skupienia pozwalają „zanurzyć” się w świat wartości duchowych i religijnych.

Jezus wzywał do głoszenia Ewangelii przy pomocy wszelkich dostępnych środków (por. Mt 10, 27; Łk 12, 3). Dzisiejsze społeczeństwo jest bardzo podatne na wpływ środków masowego przekazu. Stąd nie ulega wątpliwości, iż w duszpasterstwie nauczycieli trzeba również sięgnąć do tych środków. Mogą one mieć wpływ nie tylko na informację, ale także na formację nauczycieli. dlatego potrzebne są Kościołowi własne środki przekazu, które mogłyby dobrze oddziaływać na formację nauczycieli.

W ostatnich latach ukazało się wiele publikacji traktujących o wychowaniu przez szkołę, o wychowaniu religijnym oraz o powołaniu nauczyciela i wychowawcy. Między innymi miesięcznik „Wychowawca”[37], ukazuje problemy związane z zawodem nauczyciela oraz potrzebą troski duszpasterskiej nad nauczycielami. Potrzebę tą uwidacznia szereg artykułów koncentrujących się na funkcjonowaniu duszpasterstwa nauczycieli w Polsce. Czasopismo poświęcone jest problemom pedagogicznej pracy nauczycieli. Stanowi platformę wymiany doświadczeń pedagogicznych, poszerza horyzonty i ugruntowuje wiarę. Zamieszczone artykuły pomagają nauczycielom w dawaniu świadectwa prawdzie i nauczaniu prawdy.

Szczególną rolę w duszpasterstwie nauczycieli odgrywają spotkania związane z uroczystościami kościelnymi; a zwłaszcza z Bożym Narodzeniem i Wielkanocą. Celem tych spotkań jest pielęgnowanie zwyczajów religijnych. Z racji świąt Bożego Narodzenia w duszpasterstwie nauczycieli praktykuje się spotkania w formie adoracji żłóbka oraz dzielenie się opłatkiem przy śpiewie kolęd. Natomiast w okresie świąt Wielkanocnych dzielenie się jajkiem.

W dobrze zorganizowanych duszpasterskich wspólnotach nauczycieli odbywają się comiesięczne spotkania formacyjne. Nie ma tutaj sztywnych schematów programowo-organizacyjnych. Najczęściej spotkania te zawierają trzy elementy: religijny, kulturalno-oświatowy oraz modlitewny. Na tych spotkaniach odbywają się także dyskusje poprzedzone wykładami i odczytami różnego rodzaju osobistości. Istotą tej formy duszpasterstwa jest kształtowanie i pogłębianie świadomości religijnej i intelektualnej nauczycieli[38]. 

4. Postulaty odnowy duszpasterstwa nauczycieli 

Horyzonty odnowy dla duszpasterstwa nauczycieli w Polsce wskazuje dokument Kongregacji wychowania katolickiego: „Katolik świecki świadkiem wiary w szkole”. Wiele zawartych w nim postulatów należy zrealizować w polskim duszpasterstwie nauczycieli. Czytamy w nim m.in., że jak  każdy chrześcijanin, katolik świecki pracujący w szkole jest członkiem Ludu Bożego i połączony z Chrystusem przez chrzest współuczestniczy w prorockim i królewskim urzędzie Chrystusa.

Pojawia się zatem pytanie o to, w jaki sposób Kościół powinien realizować swoje posłannictwo, zlecone mu przez Założyciela, w określonym „tu i teraz” środowiska szkolnego; jak najlepiej odpowiedzieć zarówno wymaganiom „sprawy Jezusa”, jak i wyzwaniom obecnej sytuacji społecznej[39].

Przede wszystkim należy dążyć do stworzenia wspólnej płaszczyzny dla współpracy wszystkich ośrodków duszpasterstwa nauczycieli w Polsce. Jej brak grozi niebezpieczeństwem zatomizowania poszczególnych ośrodków duszpasterstwa nauczycieli i zamknięcia się tylko we własnych strukturach bez odniesienia do szerszego kontekstu jakim jest duszpasterstwo ogólne.

Jak każda działalność duszpasterska Kościoła, także i ta prowadzona w środowiskach nauczycielskich wymaga planowania i koordynowania działań. Niezbędnym jest ułożenie długoletnich programów działania. Duszpasterstwo nauczycieli nie powinno być powielaniem duszpasterstwa ogólnego, ale powinno odczytywać potrzeby tej grupy zawodowej[40].

Tak sprecyzowane cele Duszpasterstwa nauczycieli stawiają określone postulaty wobec kapłana odpowiedzialnego za tę formę pracy. Powinien się on zatem orientować w problematyce moralnej i religijnej danej profesji, aby jego praca nie rozminęła się z oczekiwaniami uczestników spotkań. Dużą rolę będą tu odgrywać kontakty z wiernymi, zwłaszcza przy programowaniu pracy. Dziś jest już znacznie lepiej, ale dawniej studia seminaryjne nie dawały przyszłym kapelanom właściwego przygotowania. Stąd ta forma pracy uchodzi za trudną i na ogół nie daje spektakularnych wyników, mimo zabiegów ze strony duszpasterza.

Na poziomie diecezjalnym należy utworzyć specjalistyczną komisję, złożoną z księży i nauczycieli, która byłaby ciałem doradczym dostarczającym wskazówek duszpasterstwu nauczycieli i działalności chrześcijan w szkołach. Wspierałaby także biskupa diecezjalnego w wypełnianiu właściwej mu misji pobudzania i wzmacniania różnych inicjatyw diecezji i wiązania ich z inicjatywami o charakterze narodowym lub międzynarodowym[41].

Na poziomie parafialnym należy dążyć do ściślejszego powiązania duszpasterstwa nauczycieli z życiem parafii, na terenie której znajduje się jego ośrodek. Chodzi też o ożywienie życia liturgicznego i Eucharystycznego u nauczycieli, oraz by spotkania nie miały charakteru tylko okazyjnego, jak np. spotkania opłatkowe czy dzielenie się jajkiem z racji przeżywania świąt.

Bardzo ważnym problemem jest budowanie wspólnoty członków duszpasterstwa nauczycieli i zawiązywanie przyjacielskich więzi, zobowiązujących do udzielania wzajemnie pomocy w trudnych sytuacjach. Należy także aktywizować nauczycieli, rozwijając w nich apostolski zapał. Szczególne znaczenie ma tutaj świadectwo wiary katolickich wychowawców, którzy odgrywają fundamentalną rolę w obecności Kościoła w środowisku szkolnym. Wśród dzieci i młodzieży, a także innych nauczycieli istnieje głębokie zapotrzebowanie na takie świadectwo z ich strony, dzięki któremu stają się prawdziwymi mistrzami i przewodnikami dla młodych pokoleń[42]. 

BIBLIOGRAFIA 


< powrót


 

 
     

Copyright 2007 - Realizacja KreAtoR