W związku z istnieniem w Polsce wielu ośrodków duszpasterstwa nauczycieli pojawiły się pierwsze próby koordynacji i nawiązywania łączności między poszczególnymi ośrodkami. Podjęła je w 1988 r. grupa świeckich katolików w Warszawie. Pod ich przewodnictwem spotykali się przedstawiciele duszpasterstw nauczycieli z różnych miast Polski. Z czasem gremium to powołało do życia Porozumienie Duszpasterstw Nauczycieli. W związku z przemianami w Polsce po 1989 r. zezwolono na tworzenie stowarzyszeń. Z inicjatywy działaczy duszpasterstw nauczycielskich i członków NSZZ „Solidarność” pracowników oświaty i wychowania powstało Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców. W 1990 r. Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców zostało zarejestrowane w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie jako ogólnopolskie stowarzyszenie z siedzibą w Warszawie. Pracę placówek Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców, tj. oddziałów posiadających osobowość prawną oraz kół i osób rozpoczynających dopiero działalność koordynuje Zarząd Główny tegoż Stowarzyszenia. Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców odgrywa kluczową rolę w konsolidowaniu i formowaniu środowiska nauczycieli i wychowawców wokół tak ważnej sprawy, jaką jest właściwe wychowanie młodego pokolenia Polaków. Odnosi się to szczególnie do obecnej sytuacji, kiedy w systemie edukacji i w środkach masowego przekazu propagowane są negatywne wzorce wychowania, obce cywilizacji chrześcijańskiej.
3. Formy i metody duszpasterstwa nauczycieli. Pogłębianie wartości religijnych i moralnych oraz możliwość przeżycia wspólnoty nauczycieli dokonuje się przez udział w nabożeństwach, rekolekcjach, dniach skupienia, spotkaniach formacyjnych, organizowanie pielgrzymek do sanktuariów w kraju i za granicą. Do innych form pracy duszpasterstwa nauczycieli można zaliczyć warsztaty biblijne, spotkania kręgu biblijnego, krąg emerytów oraz działalność charytatywną. Wielość form jest gwarancją popularności ośrodka wśród nauczycieli, a w dużym stopniu zależy od inwencji duszpasterza.
Wśród form duszpasterstwa nauczycieli nie do zastąpienia są spotkania liturgiczne, rekolekcje oraz dni skupienia, organizowane w parafii bądź w ośrodkach diecezjalnych, podczas których przepowiada się słowo Boże. To przez swoje słowo Bóg objawia się człowiekowi, prowadząc z nim dialog zbawienia, a czyni to za pośrednictwem Kościoła. Przepowiadanie słowa Bożego jest początkiem budowania wspólnoty chrześcijańskiej i ma zachęcać słuchających do wierzenia i wyznawania wiary (KK 17).
Stosowaną od wielu lat formą duszpasterstwa nauczycieli jest Ogólnopolska Pielgrzymka Nauczycieli na Jasną Górę. I Ogólnopolska Pielgrzymka nauczycielstwa na Jasną Górę została zorganizowana w 1937 r. z inicjatywy Związku Sodalicji Mariańskich Nauczycielek w Polsce. Obecnie spotkania nauczycieli na Jasnej Górze, które wyznaczają kierunek pracy na najbliższą przyszłość, są organizowane corocznie 2 lipca. Udział w pielgrzymkach pozwala nauczycielom pogłębić świadomość religijną, jak również bardziej angażuje ich w życie liturgiczne Kościoła. Pielgrzymka pozwala na lepszy kontakt wiernych z duszpasterzem i grupą duszpasterską.
Przedłużeniem spotkań pielgrzymkowych są trzydniowe rekolekcje zamknięte. Rekolekcje oraz dni skupienia powinny sprzyjać zastanowieniu się nad sobą, nad własnym życiem duchowym i religijnym. Mają umacniać wiarę i więź z Kościołem oraz przygotowywać słuchaczy do podejmowania decyzji życiowych. Rekolekcje przygotowują także do aktywnego życia sakramentalnego i życia wiarą. Natomiast dni skupienia pozwalają „zanurzyć” się w świat wartości duchowych i religijnych.
Ważnym publikatorem traktującym o wychowaniu przez szkołę, o wychowaniu religijnym oraz o powołaniu nauczyciela i wychowawcy jest m.in. „Wychowawca”, miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich, redagowany od 1983 r. w Krakowie. Czasopismo poświęcone jest problemom pedagogicznej pracy nauczycieli. Stanowi platformę wymiany doświadczeń pedagogicznych, poszerza horyzonty i ugruntowuje wiarę. Zamieszczone artykuły pomagają nauczycielom w dawaniu świadectwa prawdzie i nauczaniu prawdy.
Szczególną rolę w duszpasterstwie nauczycieli odgrywają spotkania związane z uroczystościami kościelnymi, a zwłaszcza z Bożym Narodzeniem i Wielkanocą. Celem tych spotkań jest pielęgnowanie zwyczajów religijnych. Z racji świąt Bożego Narodzenia w duszpasterstwie nauczycieli praktykuje się spotkania w formie adoracji żłóbka oraz dzielenie się opłatkiem przy śpiewie kolęd, natomiast w okresie świąt Wielkanocnych dzielenie się jajkiem.
W duszpasterskich wspólnotach nauczycieli odbywają się comiesięczne spotkania formacyjne. Ich program najczęściej tworzą trzy części: religijna, modlitewna i kulturalno – oświatowa. Podczas tych spotkań odbywają się także dyskusje poprzedzone wykładami i odczytami. Celem tej formy duszpasterstwa jest pogłębianie świadomości religijnej i intelektualnej nauczycieli.
Bibliografia
Duda M. Szkoła poszerzoną rodziną (fragmenty wykładu podczas 57. Ogólnopolskiej Pielgrzymki Nauczycieli i Wychowawców na Jasną Górę). „Wychowawca” 1994 nr 11 s. 10-12.
Flaga A. O pilnej potrzebie tworzenia nowych wspólnot nauczycieli i wychowawców katolickich. „Wychowawca” 1997 nr 3 s. 31-32.
Kongregacja do Spraw Wychowania Katolickiego. Świecki katolik świadkiem wiary w szkole (15 X 1982). Poznań 1986.
Księga Pamiątkowa Duszpasterstwa Nauczycieli Ostoja. Jubileusz 20-lecia Ostoi 1982-2002. Kraków-Mogiła 2002.
Lewandowski J. Wychowawcze wartości Wielkiej Nowenny w nauczaniu kard. Stefana Wyszyńskiego. ChS 15:1983 nr 5 s. 9-30.
Łach C. Ostoja. Z życia duszpasterstw nauczycieli. „Wychowawca” 1994 nr 1 s. 36-37.
Rusiecki M. Dojrzali bądźcie. Rekolekcje dla nauczycieli w Częstochowie (2-5 VII 1991). Kielce 1992.
Rymarówna Z. „Sodales Mariani Sumus!”. Wychowywać w prawdzie i miłości. 13:1985 nr 177-180 s. 30-34.
Rymarówna Z. „Spod znaków Maryi rycerski my huf”. Wychowywać w prawdzie i miłości. 13:1985 nr 174-176 s. 57-63.
Rymarówna Z. Z życia duszpasterstw nauczycieli. Historia i teraźniejszość. „Wychowawca” 1993 nr 12 s. 36-37.
Szostakiewicz J. Duszpasterstwo nauczycieli. RT 51:2004 z. 6 s. 247-261.
Ks. Jacek Szostakiewicz